Üç Kümbetler, Anadoluda bilinen nadide anıt mezarları arasında yer almaktadır. Kümbetler hakkında elde edilen bilgilere göre en büyüğü Emir Saltuk‘a ait olduğu ve tarihi olarak 12. yüzyılın sonlarında yapımının gerçekleştiği kesin olmamakla birlikte bilinmektedir. Ziyaret ettiğinizde Kümbetlerin yanında küçük kare şeklinde yapılarında mevcut olduğunu göreceksinizdir. Bu küçük kare şeklindeki yapılar hakkında birçok belirsiz fikirler mevcuttur. Fakat bu yapılarında kümbet veya mescit olarak yapıldığı sanılmaktadır.
Tarihi Üç Kümbetler, Erzurum
Emir Saltuk Kümbesi, kesme taş yapılardan oluşturulmuştur. Üst tarafı külah şeklinde yapılandırılan kümbet, Sekizgen bir gövdeye sahip ve yüksek kasnaklı bir tasarım yapısı mevcuttur. İki renkten oluşan kesme taşlarla yağılan kümbetlerin üçgen bölümünde yuvarlak kemerli yapı, kasnak nişlerinde boğa, yılan, yarasa, kartal gibi hayvan kabartmaları bulunmaktadır. Bu kabartmalar, Orta Asya Türk takvimlerinde yer alan burç figürlerini andırmaktadır. Yer alan nişlerden birisinde boğa boynuzları arasında insan başı işlemeleri muazzam derecede tarih kokan yapı statüsü oluşturmuştur. Emir Saltuk’a ait olduğunu sanılan kümbetin sekiz cephesinin dört yüzünde iki çift pencereler yer almaktadır.
Kümbetin kuzeyin alanında yer alan giriş kapısının saçaklarında ise geometrik desen ve tasarımlar yer alıp çiçek ve hayvan figürlerine rastlanılmaktadır. Emir Saltuk kümbeti’nin güneydoğusunda kalan ikince kümbet’in ise altı kısmı, kare planlı olup ayrıca on iki cepheye sahiptir. Bu kümbet diğerlerinden farklı olabilecek gri renge sahip taştan yapılmıştır. Üst kısımda ise küçük, alt kısımda ise bezemeli üç büyük pencere yer almaktadır. Bu kümbetin güney cephesinde yer alan pencere ise mihrap görünüme sahiptir. İkinci kümbete 4 metre mesafesi olan son kümbette ise yapısı keyek taşından oluşturulmuştur. Bu üçüncü kümbet ise on iki cepheli ve dört pencerilidir.
Kuzey yönünde giriş kapısı bulunan kümbetin, iç kısmında oldukça güzel bezenmiş mihrabı yer almaktadır. Kümbetin üzerini örten konik külahın kasnağında Emir Saltuk Kümbeti’ne benzeyen sanatsal süslemelere yer verilmiştir.
Kaynak: (Erzurum Gezi Rehberi Kitabı Tablet İletişim Yayınevi)
